Avrupa ile Japonya’nın ortak yapımı bir uydu, bulutların iklimi nasıl etkilediğini ölçmek üzere uzaya fırlatıldı. Bazı alçak seviyedeki bulutlar gezegeni soğuturken yüksek irtifadaki diğer bulutlar bir battaniye görevi görüyor. Earthcare adlı uydu, ikisi arasındaki dengenin nasıl ve nerede sağlandığını tespit etmek için bir lazer ve radar sistemi kullanacak.
Dünyada giderek artan sera gazı seviyelerinin iklim değişikliğine etkisi üzerine yapılan araştırmalardaki en büyük belirsizliklerden biri bulutların rolü. Avrupa Orta Vadeli Hava Tahmin Merkezi’nden Dr. Robin Hogan, “Modellerimizin çoğu bulut örtüsünün gelecekte azalacağını gösteriyor, bu da bulutların güneş ışınlarını uzaya daha az yansıtacağı, bu ışınların yüzeye daha fazla çekileceği ve karbondioksit kaynaklı ısınmayı artıracağı anlamına geliyor” diyor.
2,3 ton ağırlığındaki uydu California’dan bir SpaceX roketiyle fırlatıldı. Projeyi yürüten Avrupa Uzay Ajansı (ESA), uyduyu geliştirme ve fırlatma sürecinin 20 yıl sürdüğünü söylüyor.
Earthcare, Dünya’nın etrafında yaklaşık 400 kilometre yükseklikte dönecek. Uydu, iklim bilimcilerin aradığı bilgilere ulaşmak için kameraların yanı sıra bir ultraviyole lazer, radar ve ışın ölçer kullanacak. Tüm bu teçhizatla bulutların konumu, oluşum biçimleri ve davranışları ile güneş ışığıyla etkileşimleri araştırılacak.
‘EĞER BU DENGEYİ BOZARSAK ISINMAYA YOL AÇARIZ’
İngiltere Ulusal Dünya Gözlem Merkezi’nden Dr. Helen Brindley, “Güneş’ten Dünya’ya gelen ve geri yansıyan toplam radyasyon miktarı arasındaki denge, iklimimizi yönlendiren en temel etken” diyor ve devam ediyor: “Eğer bu dengeyi bozarsak, örneğin sera gazı konsantrasyonlarını arttırırsak, gelen enerjiye kıyasla giden enerji miktarını azaltırız ve ısınmaya yol açarız.”
Earthcare’den gelen veriler, uzun vadeli iklim değişikliği modellerinin yanı sıra hava tahminlerini geliştirmek için de kullanılacak. Örneğin, günler öncesinde uydu tarafından gözlemlenen bulut durumuna göre şekillenecek bir fırtınanın nasıl gelişeceği görülebilecek. Earthcare projesine yol açan bilimsel fikirler ilk olarak 1993 yılında Reading Üniversitesi’nden Prof. Anthony Illingworth ve meslektaşları tarafından ortaya atıldı.
‘OLAĞANÜSTÜ BİR ŞEY YARATTIK’
Uydunun nihayet havalanmasıyla rüyalarının gerçek olduğunu söyleyen Illingworth, “İngiltere’den ve yurt dışından bilim insanları ve mühendislerden oluşan harika ekiple çıktığımız uzun ve zorlu bir yolculuk oldu. Birlikte, gezegenimizi anlama şeklimizi değiştirecek gerçekten olağanüstü bir şey yarattık” diyor. Uydunun gelişimindeki çeşitli zorluklara ilişkin İngiltere Uzay Ajansı’nın Dünya Gözlem Başkanı Dr. Beth Greenaway, “Bu kadar uzun sürmesinin nedeni altın orana ulaşma istediğimizden kaynaklanıyor” diyor.
Earthcare’in veri toplamak için fazla zamanı olmayacak. 400 kilometre irtifada uçması, bu yükseklikte atmosferik sürüklemeyi hissedeceği ve aşağı doğru çekileceği anlamına geliyor. ESA uzmanları, uydunun toplamda dört yıllık yakıtı olduğunu belirtiyor.
Japon Uzay Ajansı (JAXA), uzay aracına “Hakuryu” ya da “Beyaz Ejderha” takma adını verdi. Japon mitolojisinde ejderhalar suyu yöneten ve gökyüzünde uçan kadim ve ilahi yaratıklar. 2024 yılı aynı zamanda “tatsu-doshi” olarak bilinen Japon Ejderha Yılı. JAXA proje yöneticisi Eiichi Tomita, “Earthcare, uzaya yükselen bir ejderha gibi, bizim için geleceği öngören bir varlık haline gelecek” diyor.
(HABER MERKEZİ)
